Taliban mua xe Toyota từ đâu?
Chính quyền Mỹ luôn muốn điều tra tại sao các tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) hay phiến quân Taliban lại có trong tay những chiếc xe Toyota mới "láng cóng". Chúng thường xuyên xuất hiện trên những bức ảnh và video tuyên truyền của các tổ chức này. Trong khi đó, nhà sản xuất Nhật Bản cũng không lý giải được.
Theo nhận định của một số quan chức Mỹ chống khủng bố khi trả lời kênh truyền hình ABC News, có vẻ như chiến binh của tổ chức Nhà nước Hồi giáo rất ưa chuộng dòng xe bán tải Hilux và xe đường trường gầm cao Land Cruiser của Toyota.
Còn ông Mark Wallace, phụ trách tổ chức phi chính phủ “Dự án chống Chủ nghĩa cực đoan” (Counter Extremism Project) thì lấy làm tiếc “khi thấy rằng hai loại xe này hiện là lại hình ảnh của tổ chức Nhà nước Hồi giáo”.
Nhà sản xuất Nhật Bản khẳng định không thể theo dõi được số lượng xe hơi có thể bị đánh cắp hay được mua, rồi sau đó được các nhà trung gian bán lại cho những kẻ xấu. Hãng Toyota cũng nhắc lại là đã ngừng bán xe trực tiếp tại Syria từ nhiều năm nay nhằm tránh việc xe hơi của hãng “bị quân sự hoá”.
Manh mối có thể bắt nguồn từ phía Irak. Đài truyền hình ABC ghi nhận số lượng loại xe Hilux và Land Cruiser được bán ra trên thị trường nước này đã tăng hơn gấp ba lần trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến 2013.
Trả lời phỏng vấn đài ABC, đại sứ Irak tại Mỹ Lukman Faily cho biết, hàng trăm chiếc xe thuộc hai dòng này đã được các nhóm thuộc tổ chức Nhà nước Hồi giáo mua từ một nhà trung gian “chưa xác định được danh tính”. Một số khác có thể có nguồn gốc từ kho xe Toyota mà các nước, như Libya chẳng hạn, đã mua từ vài năm trước đó. Sau khi chế độ Kadhafi sụp đổ, những kho này rơi vào tay các tổ chức khủng bố.
Xe Toyota cũng có tội?
Những chiếc xe Toyota không liên can gì đến tội ác của các tổ chức khủng bố, đương nhiên, “cái tội” duy nhất của xe Toyota được khép vào là vì chúng có độ bền cao.
Chả thế mà vào năm 2010, chương trình “Top Gear” của đài BBC đã dành hẳn một số, “Killing a Toyota” và đã dùng trăm phương nghìn kế để thử “giết chết” một chiếc xe bán tải Hilux, song không thành công.
Sau khi bị cố tình va chạm và đâm vào các chướng ngại vật, bị ngâm dưới nước biển cho tới đêm tối, bị đốt cháy và thậm chí nổ theo một tòa nhà cũ bị đánh sập bằng chất nổ, chiếc xe vẫn tiếp tục... chạy dù tả tơi. Độ bền chắc bất chấp mọi thử thách rõ ràng đã thuyết phục được người sử dụng trên đường trường hay tại các vùng chiến sự như tại Syria. Và hẳn là các phiến quân đã xem chương trình này.
Ngoài lý do độ bền, sở dĩ xe Toyota được các phiến quân dùng nhiều còn vì tránh được bị phụ thuộc vào kênh phân phối của các nhà sản xuất Hoa Kỳ. Theo phân tích của Wassim Nasr, chuyên gia về các phong trào thánh chiến tại đài truyền hình France 24, các nhóm khủng bố dễ dàng có được các linh kiện thay thế của một chiếc xe hơi Nhật Bản hơn là một chiếc xe Mỹ.
Quỹ Hoà bình Thế giới (World Peace Foundation) của Mỹ nhắc lại rằng nhiều dòng xe của Toyota cũng đã từng được quân Taliban sử dụng trong những năm 1990 và đến giờ vẫn vậy. Thậm chí, ngay từ năm 2001, nhật báo New York Times từng tiết lộ đó còn là những chiếc xe ưa chuộng của Osama Bin Laden và đội quân cận vệ của trùm khủng bố.
Sau giai đoạn đó, những chiếc xe Toyota đã xuất hiện tại nhiều địa điểm nằm trong vòng kiểm soát của các tổ chức khủng bố hay phiến quân trên thế giới, đặc biệt là tại châu Phi.
Nhà nghiên cứu các xung đột tại châu Phi Asim Elhag, hiện đang làm việc tại World Peace Foundation, nêu ví dụ, những chiếc xe địa hình Land Cruiser “rất phổ biến tại những khu vực khô hạn thuộc sa mạc Sahel và Sahara, cũng như tại Somalia”. Ông đánh giá, sau hơn 15 năm, đã tới lúc Toyota phải tiến hành lắp đặt các hệ thống kiểm soát hiệu quả hơn để ngăn những chiếc xe của hãng trở thành công cụ phục vụ chiến tranh của các tổ chức khủng bố.
